ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ

Όσο περίεργο και αν φαίνεται η πρώτη Εγνατία Οδός κατασκευάστηκε μεταξύ του 146-120 π.Χ., στη Ρωμαική Αυτοκρατορία και ήταν ένας από τους δύο σημαντικότερους δρόμους που κατέληγαν στη Ρώμη. Η Εγνατία περνούσε από το Δυρράχιο, το Λυχνιδό, την Ηράκλεια, την Πέλλα, τη Θεσσαλονίκη, την Αμφίπολη, τους Φιλίππους, το Τόπειρο, την Μαξινιανούπολη και την Τραιανούπολη. Στην αρχή αποτελούσε την αναβίωση ενός προ Ρωμαικού δρόμου που εκτινόταν ανάμεσα στις Αδριατικές χώρες και στο Αιγαίο. Έπειτα, επεκτάθηκε από τον Έβρο στο Βυζάντιο συνδέοντας τη Ρώμη με τη Κωνσταντινούπολη και απέκτησε την ονομασία Εγνατία, προς τιμή του ανθρώπου που τη κατασκεύασε του Ρωμαίου ανθύπατου Γναίου Εγνατίου. Μετά τη σύντομη ιστορική αναδρομή, έφτασε η ώρα να ασχοληθούμε με την αναβίωση αυτού του ιστορικού οδικού άξονα στις μέρες μας.

Η Εγνατία Οδός είναι έργο ζωής για τους Βορειοελλαδίτες συμπολίτες μας, καθώς συνδέει την Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη δημιουργώντας νέα δεδομένα (κυρίως οικονομικά) για την ευρύτερη περιοχή και συμβάλλοντας στην έξοδό τους από την έμμεση «απομόνωση» στην οποία είχαν περιέλθει. Η συγκεκριμένη Οδός, έχει και Ευρωπαική ταυτότητα καθώς αποτελεί κύριο οδικό κόμβο διασύνδεσης των αγορών της Ανατολής με τις οικονομίες της Ευρώπης, και για το λόγο αυτόν εντάχθηκε και στα έργα άμεσης προτεραιότητας των Διευρωπαικών Δικτύων Μεταφορών. Εδώ καταλήγουν οι πανευρωπαικοί οδικοί άξονες Βερολίνου-Σόφιας-Θεσσαλονίκης, Ελσίνκι-Αλεξανδρούπολης και Βιέννης-Βελιγραδίου-Θεσσαλονίκης που αποτελούν οδικές αρτηρίες από Βορρά προς Νότο και προσδίδουν στην Εγνατία ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία τόσο για τα Βαλκάνια, όσο και για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Οι πρώτες ενέργειες για την πραγματοποίηση του «ονείρου» ξεκίνησαν το 1970, όταν συγκεντρώθηκαν οι πρώτες μελέτες που ήταν απαραίτητες για την ένταξη του έργου σε διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα. Τελικά, μετά από την κατασκευή μερικών αποσπασματικών τμημάτων του έργου, το 1994 εντάχθηκε το μεγαλύτερο μέρος κατασκευής του στο Β Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ

Η Εγνατία Οδός εκτείνεται από το Ν. Θεσπρωτίας (Ηγουμενίτσα) μέχρι το Ν.Έβρου (Κήπους), έχει συνολικό μήκος 670 χιλιόμετρα, πρόκειται για αυτοκινητόδρομο δύο λωρίδων ανά κατεύθυνση, με διαχωριστική νησίδα και λωρίδα έκτακτης ανάγκης (ΛΕΑ), ενώ εξυπηρετεί άμεσα περιοχές όπως Θεσπρωτία, Ιωάννινα, Γρεβενά, Κοζάνη, Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Ξάνθη και Ροδόπη. Συνδέει μεταξύ τους τα λιμάνια Ηγουμενίτσας, Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών, καθώς και των αεροδρομίων Ιωαννίνων, Καστοριάς, Κοζάνης, Καβάλας και Θεσσαλονίκης.

Στις τεχνικές λεπτομέρειες ξεχωρίζουν οι 53 κόμβοι σύνδεσης με το οδικό δίκτυο, οι 177 γέφυρες (άνω των 50μ.) με συνολικό μήκος που φτάνει τα 40 χιλιόμετρα περίπου, οι 350 διαβάσεις εισόδου-εξόδου, οι 73 σήραγγες (μέγιστου μήκους 4,8χλμ.) συνολικού μήκους 50 χιλιομέτρων, τα 43 περάσματα ποταμών και οι 11 διασταυρώσεις με σιδηροδρομικές γραμμές. Ειδικότερα, λόγω του ειδικού ανάγλυγου των περιοχών που διασχίζει η Εγνατία σχεδιάστηκαν γέφυρες συνολικού μήκους 42 χιλιομέτρων, δηλαδή ποσοστό 6% επί του συνολικού μήκους του αυτοκινητόδρομου, ενώ το κόστος κατασκευής τους ανέρχεται στο 12% της συνολικής δαπάνης κατασκευής της Οδού. Για τον ίδιο λόγο, και επιπλέον για περιβαλλοντικούς λόγους σχεδιάστηκαν οδικές 73 στον αριθμό, συνολικού μήκους 50 χιλιομέτρων. Αυτό σημαίνει ότι οι σήραγγες αποτελού το 7% του συνολικού μήκους του αυτοκινητόδρομο, ενώ αποτελούν το 30% του συνολικού του κόστους. Πρόκειται για σήραγγες που διαθέτουν εξόδους διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς, υψηλών προδιαγραφών συστήματα παρακολούθησης και ελέγχου της ασφαλούς λειτουργίας τους, ειδικό σύστημα αερισμού που προβλέπει και τις περιπτώσεις έντονου καπνού (έκτακτα περιστατικά-πυρκαγιά). Το κόστος για τις σήραγγες ανέρχεται στα 8.000 έως 30.000 ευρώ ανά μέτρο μήκους! Και το συνολικό τους κόστος ανέρχεται στα 1.800 εκατομμύρια ευρώ.

Τέλος στην περιοχή όπου κατασκευαστηκε η Εγνατία Οδός έχει αποδειχτεί με μελέτες ότι είναι συγκεντρωμένο το 36% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, το 33% του συνολικού ακαθάριστου εθνικού προιόντος, στον πρωτογενή τομέα το 54% της συνολικής γεωργικής γης της χώρας και το 65% της αρδευόμενης έκταση, στο δευτερογενή τομέα το 41% της συνολικής απασχόλησης στη βιοτεχνία / βιομηχανία της χώρας και το 51% της εξορυκτικής δραστηριότητας της χώρας.

Τέλος το συνολικό κόστος κατασκευής της ανέρχεται στα 6 δισεκατομμύρια ευρώ. ( χωρίς ΦΠΑ).

ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΓΝΑΤΙΑΣ

ΗΠΕΙΡΟΣ

Η Εγνατία στην Ήπειρο εκτείνεται από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και μετά από 123 χιλιόμετρα καταλήγει στην Παναγιά. Η κατασκευή του δρόμου πλάτους 22μ., δεν ήταν εύκολη υπόθεση καθώς η σχεδίασή του προέβλεπε ότι θα διέσχιζε κάθετα τον ορεινό όγκο της Πίνδου, γεγονός που έφερνε στην επιφάνεια σοβαρά γεωλογικά προβλήματα που καθόρισαν τις επιλογές χάραξής του. Περίτρανη απόδειξη των δυσκολιών που αντιμετώπισαν οι κατασκευαστές του έργου, είναι η κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων κατά μήκος της Εγνατίας που ανέρχονται στο 30% του μήκους της στη Ήπειρο.

Ειδικότερα, πρόκειται για 32 δίδυμες σήραγγες με συνολικό μήκος 30 χιλιομέτρων, 7,5 χιλιόμετρα διπλών γεφυρών πέντε από τις οποίες έχουν μήκος μεγαλύτερο των 500μ. και 13 ανισόπεδοι κόμβοι. Στα πιο σημαντικά έργα καταγράφονται η σήραγγα Δωδώνης με 3,3 χιλιόμετρα ανά κατεύθυνση κυκλοφορίας, η σήραγγα Δρίσκου με 4,4 χιλιόμετρα ανά κατεύθυνση κυκλοφορίας ( η μεγαλύτερη της Εγνατίας), η σήραγγα Μετσόβου με 3,5 χιλιόμετρα ανά κατεύθυνση, ακολουθούν η γέφυρα Αράχθου και του Μετσοβίτικου ποταμού. Η πρώτη γέφυρα έχει μήκος περίπου 1 χιλιόμετρο, ενώ η δεύτερη συνολικού μήκους 500 μέτρων διακρίνεται για το μεσαίο άνοιγμα που διαθέτει μεσαίο άνοιγμα 230 μέτρων.

Το συνολικό κόστος για την κατασκευή των 123 χιλιομέτρων στην Ήπειρο ανήλθε στα 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Και η χρηματοδότηση προήλθε από εθνικούς πόρους (μέρος της προήλθε με δάνεια από την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων) και κοινοτικούς (Β & Γ ΚΠΣ) πόρους.

ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Στη Δ. Μακεδονία η Εγνατία έχει συνολικό μήκος 110 χιλιομέτρων και εκτείνεται από την Παναγιά (περιοχή καφέ αρκούδας) , μέχρι τον Πολύμυλο. Εδώ οι υπεύθυνοι κατασκευής του έργου εκτός από την αντιμετώπιση των τεχνικών προβλημάτων, εξαιτίας του ορεινού όγκου της Πίνδου, είχαν υποχρέωση να διαφυλάξουν περιοχές διαίτερης περιβαλλοντικής ευαισθησίας με πλούσια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον οικότοπο της καφέ αρκούδας. Αυτό επιτεύχθηκε με τη συνεργασία της κατασκευάστριας εταιρείας με περιβαλλοντικές οργανώσεις (Αρκτούρος) και ειδικών εμπειρογνωμόνων που συνέβαλαν στη χάραξη του αυτοκινητόδρομου, με όσων το δυνατόν λιγότερες επιπτώσεις στην περιοχή του οικότοπου της καφέ αρκούδας.

Στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας υπάρχουν γέφυρες συνολικού μήκους 10 χιλιομέτρων και δίδυμες σήραγγες 22 χιλιομέτρων. Επίσης, κατασκευάστηκαν 5 διαβάσεις διαβάσεις για την άγρια πανίδα (καφέ αρκούδα, λύκους,ελάφια κλπ.) και 1 «πράσινη» γέφυρα.

Το συνολικό κόστος για την κατασκευή των 110 χιλιομέτρων στη Δ.Μακεδονια άγγικε τα 933 εκατομμύρια ευρώ. Και η χρηματοδότηση προήλθε επίσης από εθνικούς πόρους (μέρος της προήλθε με δάνεια από την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων) και κοινοτικούς (Β & Γ ΚΠΣ) πόρους.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Η Εγνατία συνεχίζει τη διαδρομή της στη Κ. Μακεδονία από τον Πολύμυλο, μέχρι τον Στυμόνα με συνολικό μήκος κατασκευής 191 χιλιομέτρων. Στο κομμάτι αυτό ξεχωρίζει το το τμήμα 45 χιλιομέτρων Κλειδί-Θεσσαλονίκη-Δερβένι, όπου υπάρχουν 3 λωρίδες αναά κατεύθυνση κυκλοφορίας και ΛΕΑ, ενώ αποτελεί και κοινό τμήμα με τον ΠΑΘΕ.

Στην περιοχή αυτή υπάρχει και τμήμα της Εγνατίας από τον Πολύμυλο μέχρι τη Βέροια, γνωστό και ως Παράκαμψη Καστανιάς, συνολικού μήκους 26 χιλιομέτρων. Το τμήμα αυτό αποτέλεσε πρόκληση για τους μηχανικούς καθώς από τεχνικής σκοπίας, καθώς διασχίζει τον ορεινό όγκο του Βερμίου μεταξύ Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας, μιας περιοχής με μεγάλο υψόμετρο, δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες (ομίχλη, παγετό) και έντονο ανάγλυφο. Έτσι, κατασκευάστηκαν σήραγγες μήκους 14 χιλιομέτρων και γέφυρες με υψηλά βάθρα συνολικού μήκους 2,8 χιλιομέτρων. Με τον τρόπο αυτό, ο απαιτούμενος χρόνος για τη διέλευση της Καστανιάς μειώθηκε κατά 15 λεπτά, μέσω ενός ασφαλούς και σύγχρονου αυτοκινητόδρομου. Το συνολικό κόστος της παρκαμψης ανήλθε στα 485 εκατομμύρια ευρώ.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ -ΘΡΑΚΗ

Από το Στρυμόνα η Εγνατία ξεκινάει τη πορεία της για την Ανατολική Μακεδονία και καταλήγει στη Θράκη και στους Κήπους του Έβρου, με συνολικό μήκος 246 χιλιομέτρων. Στο τμήμα αυτό η Εγνατία Οδός περιλαμβάνει γέφυρες συνολικού μήκους 18 χιλιομέτρων και σήραγγες 12 χιλιομέτρων. Στο τμήμα της από Χρυσούπολη μέχρι Βάνιανο, διασχίζει και την προστατευόμενη περιοχή του βιότοπου του Νέστου. Το συνολικό κόστος της κατασκευής ανέρχεται στα 1.042 εκατομμύρια ευρώ και η χρηματοδότηση προέρχεται από εθνικούς πόρους (μέρος της με δάνεια από την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων) και κοινοτικούς (Β & Γ ΚΠΣ) πόρους.

ΚΑΘΕΤΟΙ ΑΞΟΝΕΣ

ΣΙΑΤΙΣΤΑ-ΙΕΡΟΠΗΓΗ-ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΠΗΓΗ

Πρόκεται για τμήμα του Διευρωπαικού δικτύου μεταφορών και εξασφαλίζει τη σύνδεση προς Pogrades-Cafasan-Δυρράχιο στο νότιο τμήμα της Αλβανίας. Ο οδικός αυτός άξονας έχει συνολικό μήκος 72 χιλιομέτρων και αποτελείται από τα εξής τμήματα Σιάτιστα-Ράχες-Αλιάκμων συνολικού μήκους 18 χιλιομέτρων, που έχει παραδοθεί στη κυκλοφορία. Το τμήμα Αλιάκμων-Βογατσικού, μήκους 8 χιλιομέτρων όπου έχει παραδωθεί ο κλάδος, ακολουθεί το τμήμα Βογατσικού-Κορομηλιά μήκους 25 χιλιομέτρων συνολικού μήκους 25 χιλιομέτρων που έχει διατεθεί στη κυκλοφορία. Τέλος το κομμάτι Κορομηλιά-Ιεροπηγή-Κρυσταλλοπηγή μήκους 21 χιλιομέτρων που έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και περιλαμβάνει 13 χιλιόμετρα οδικό άξονα Κορομηλιά-Ιεροπηγή και σύνδεση με Κρυσταλλοπηγή 8 χιλιόμετρα

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΣΕΡΡΕΣ-ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ

Ο συγκεκριμένος οδικός άξονας είναι απόληξη του Πανευρωπαικού τμηματος Βερολίνο-Πράγα-Βουδαπέστη-Σόφια-Ελληνοβουλγαρικά σύνορα και βασική σύνδεση του οδικού δικτύου της χώρας μας με τη Βουλγαρία. Το συκεκριμένο τμήμα έχει συνολικό μήκος 96 χιλιομέτρων και διαχωρίζεται στα τμήματα Δερβένι-Λαχανάς-Ριζιανά μήκους 35 χιλιομέτρων που είναι σε κυκλοφορία, Ριζιανά-Στρυμονικό μήκους 8 χιλιομέτρων που επίσης έχει διατεθεί στη κυκλοφορία, Στρυμονικό-Λευκώνας-Χριστού μήκους 22 χιλιομέτρων που ολοκληρώθηκε μέσα στο 2010, Χριστού-Σιδηρόκαστρο μήκους 10 χιλιομέτρων σε κυκλοφορία, Σιδηρόκαστρου-Πετριτσίου μήκους 9 χιλιομέτρων που έχει ολοκληρωθεί, Πετριτσίου-Προμαχώνας 12 χιλιομέτρψν που έχει παραχωρηθεί στη κυκλοφορία.

ΚΟΜΟΤΗΝΗ-ΝΥΜΦΑΙΑ-ΕλληνοΒουλγαρικά Σύνορα

Η κατασκευή του συγκεκριμένου οδικού άξονα, συνολικού μήκους 23 χιλιομέτρων αποφασίστηκε στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας-Βουλγαρίας. Πρόκειται για ένα οδικό τμήμα συνολικού μήκους 23 χιλιομέτρων εκ των οποίων 19 χιλιόμετρα είναι νέα χάραξη και 4 χιλιόμετρα βελτίωση υφυστάμενου άξονα. Σύμφωνα με τη μελέτη η ταχύτητα διέλευσης του συγκεκριμένου τμήματος έχει υπολογιστεί στα 80 χλμ/ώρα. Το συγκεκριμένο έργο συμπεριλαμβάνεοι τη κατασκευή 2 γεφυρών και 5 σηράγγων συνολικού μήκους 1,7 χιλιομέτρων και 7 ανισόπεδων κόμβων. Η δημοπράτησή του ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2006 με προυπολογισμό 85 εκατομμύρια ευρώ και η σύμβαση υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 2007, ενώ σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους.

ΑΡΔΑΝΙΟ-ΟΡΜΕΝΙΟ-ΕλληνοΒουλγαρικα Σύνορα

Ο συγκεκριμένος οδικός άξονας έχει συνολικό μήκος 124 χιλιόμετρα και είναι στρατηγικής σημασίας για τη σύνδεση με τη Βουλγαρία. Κύριο μέλημα είναι η αναβάθμιση του άξονα αυτού και η μετατροπή του σε κλειστή οδό ταχείας κυκλοφορίας, με ανισόπεδους κόμβους εισόδους-εξόδους και οραγανωμένο παράπλευρο δίκτυο. Διακρίνεται στα τμήματα Αρδάνιο-Σουφλί-Μάνδρα μήκους 38 χιλιομέτων το οποίο αναβαθμίζεται, το κομμάτι Μάνδρα-Ψαθάδες (Διδυμότειχο) συνολικού μήκους 14 χιλιομέτρων που κατασκευάζεται και το τμήμα Διδυμότειχο-Ελληνοβουλγαρικά σύνορα που έχει διατεθί στη κυκλοφορία. Το συνολικό κόστος του συγκεκριμένου άξονα έφτασε τα 270 εκατομμύρια ευρώ με το 65% ενταγμένο στο ΕΣΠΑ.